Ouderschap is communiceren. Maar wat als die communicatie zodanig overhoop ligt dat je constant vervalt in een gevecht? Er is dan altijd sprake van een patroon dat de communicatie kapot maakt. Ik heb geleerd bij ‘Kind uit de Knel’ dat er eigenlijk maar drie basispatronen zijn die fout kunnen lopen. Zijn er niet meer? Ja ons brein maakt er veel meer, vooral als je in conflict bent. Maar als je goed kijkt komt het allemaal terug op drie patronen. Gelukkig ook maar, omdat je beter controle kunt krijgen over drie patronen dan over ehm……. 355 stuks, zoals je brein je voorstelt.
De onderstaande drie patronen (Bron: Boek ‘Kinderen uit de Knel’, Justine van Lawick en Margreet Visser) maken communicatie kapot. Het is ongelooflijk maar ik heb honderden gesprekken gehad met mensen in een conflictscheiding en elke keer kan ik een van deze patronen herkennen. Het is de kunst de mensen zelf de patronen te leren herkennen. Om ze vervolgens te doorbreken. Let wel op: Deze patronen zijn onderdeel van een groepsaanbod genaamd ‘Kind uit de Knel’. Het herkennen en doorbreken van je patroon wordt natuurlijk gemakkelijker als je dit totale groepsaanbod aangaat met degene waarmee je in conflictscheiding zit. Maar ik merk dat het mensen wel degelijk houvast geeft, en een soort van geruststelling dat er maar drie patronen zijn. Je conflict wordt plotseling veel hanteerbaarder, en je brein rustiger.
- Opzoeken – Afweren (Protestpolka)
In dit geval zoekt ouder A ouder B op om iets duidelijk te maken. Echter omdat het monster van het conflict op de loer ligt, voelt het bij ouder B eigenlijk nooit goed. Elke keer als A contact opneemt voelt het als aanval. Er wordt niet geluisterd naar elkaar, en het kind staat niet centraal. Eigen emoties staan centraal. Ouder A zal zeggen dat B niet voor rede vatbaar is en eigenlijk alles blokkeert, en daarmee niet in het belang van het kind denkt. Maar ouder B zal zeggen dat A overdrijft en van alles een punt wil maken.
Bijkomend gevaar is dat kinderen bij ouder A iets anders vertellen dan bij ouder B. Dit gebeurd vanuit de loyaliteit van het kind, en de wens om A en B tevreden te houden. Kinderen zeggen dan bij A wat daar in het straatje past, en bij B andersom. Hier krijgen ouders vervolgens conflict over. Belangrijk is om te duiden dat kinderen dit doen vanuit loyaliteit.
Het woord Protestpolka vertaalt dit patroon naar conflict verminderende taal. Hierdoor kunnen ouders zelf gaan benoemen naar elkaar als ze merken dat ze weer in de Protestpolka zitten, om het vervolgens te doorbreken.
- Opzoeken – Opzoeken (Zoek de Boef)
Bij “Zoek de Boef” gaat het stevig mis. Dit is een patroon wat escaleert en het meest voorkomt bij conflictscheiding. Hier wil ouder A iets duidelijk maken aan ouder B, terwijl B keihard alles terug legt en genoeg voorbeelden kan noemen waarom de ander op hetzelfde punt niet deugd. Beiden ouders kunnen aan de ander bewijzen dat het klopt wat ze zeggen, vaak met foto’s, video’s en getuigenissen van anderen. Beiden voelen zich niet begrepen, gehoord of erkend. De verwijten jegens elkaar worden steeds heftiger en de emoties steeds meer verhard.
Kinderen zien dit patroon vaak bij het brengen en halen tijdens een omgangsregeling. Dit patroon steekt natuurlijk de kop op bij de voordeur van de andere ouder. Vaak als de kinderen erbij staan. Kinderen begrijpen het ook niet. Op school leren ze bij ruzie samen bij de juf te komen, en elkaar een hand te geven zodat ‘zand erover’ uitgesproken kan worden. Kinderen voelen zich dan ook vaak geroepen om dit patroon te stoppen. Met als gevolg dat de ouder zich ook niet door het kind gehoord voelt, laat staan de andere ouder.
Dit hardnekkige patroon moet doorbroken worden, wil je verder kunnen met gezond ouderschap na de scheiding. Binnen hulpverlening betekent dit dat ouders gezegd moet worden wanneer het patroon voorkomt in de gesprekken. Vervolgens is het aan hun om zelf te leren zien wanneer ze in deze valkuil vallen. Dit gaat alleen als de emotionele staat veranderd tijdens deze gesprekken.
- Afweren – Afweren (Blocken)
Bij “Blocken” zie je dat mensen gewoonweg de energie niet meer hebben en informatie blocken. Telefoonnummers worden gewijzigd, mailadressen opgeheven of men gaat zelfs verhuizen om maar te ontsnappen aan het conflict. Beide ouders sluiten zich op in hun eigen waarheid. En proberen het kind er nogal eens van te overtuigen dat er maar één waarheid is.
Het kind reist echter nog tussen ouders in een omgangsregeling ‘From Hell’. Deze tussenruimte, waar het kind emotioneel leeft, is een dor landschap waar niets meer kan groeien en waar alles wat je zegt verdraaid kan worden. Het is een landschap waarin het kind denkt dat het nooit meer goed zal komen. Er is immers niets opgelost. Het op en neer reizen tussen twee ijs-monsters die ooit je ouders waren voelt immers niet als een opgelost probleem.
Hulpverleners zien dit patroon wel eens aan als ‘Parallel Solo Ouderschap’ (Bron: Lieve Cottyn, Interactie-academie). Echter dit klopt niet. Bij Parallel Ouderschap is er een berusting van ouders in het elkaar met rust laten. Er zijn geen verwijten meer over en weer, en daarmee is er rust voor het kind. Maar bij het patroon Blocken is er nog veel gif aanwezig in de taal en houding van de ouder en zijn netwerk, over de andere ouder. Kinderen voelen en merken dit.