Vandaag ga ik in op een vraag van een luisteraar van de Houd Koers Podcast. Kim vraagt namelijk het volgende: Kim merkt dat door de hulpverlening vaak geadviseerd wordt dat eerst het financiële deel afgewikkeld moet zijn wil er bijvoorbeeld ruimte ontstaan voor een traject met ouders. Echter meer dan eens ziet zij dat deze financiële afwikkeling door een van de ouders gefrustreerd wordt. Dit bemoeilijkt dan ook het proces om te komen tot goed ouderschap. Vaak ontstaat er dan een kip of ei situatie. Enerzijds wil bijvoorbeeld een CJG geen rol nemen in de afwikkeling op financieel vlak. Anderzijds leidt ’t dit weer tot stagnatie van het proces op ouderschap. Vraag: Hoe kun je, zonder je inhoudelijk te mengen in het financiële gedeelte, toch begeleiden om te komen tot afwikkeling zodat er ruimte voor ouderschap ontstaat? Nou Kim, ik ga een poging doen om hier een advies over te geven.
Geld = Emotie
Geld = Emotie. Dat klinkt gek voor zoiets kouds als Geld. Maar binnen moeizaam verlopende scheiding heeft het alles te maken met het verlies van mensen. Het is bijzonder akelig voor mensen om een nieuwe fase tegemoet te treden zonder precies te weten hoe je het er financieel van af brengt. Tegelijkertijd zijn er meer uitdagingen: Hoe houd je zelf emotioneel het hoofd boven water en blijf je een sensitieve ouder voor je kind. Ik denk dus dat je als jeugdwerker je wel kunt mengen in financiële kwesties. Maar hoe dan?
Wat zegt Onderzoek en Richtlijn NJI?
Eerst even wat inzichten uit onderzoek. In 2015 is Margreet Visser gepromoveerd op haar onderzoek naar de effecten van de interventie ‘Kinderen uit de Knel’. Het groepsaanbod ‘Kinderen uit de Knel’ is ontwikkeld door het Lorentzhuis, en is gericht op het herpakken van een goede organisatie van ouderschap.
Ik ben bij de presentatie van de onderzoeksresultaten geweest en hier kwamen bijzondere inzichten uit naar voren rondom de financiële situatie van ouders in zo’n heftige scheidingen.
- In het vooronderzoek blijkt: Het lijkt erop dat vooral hoogopgeleide ouders relatief vaak in een ruziescheiding terecht komen. Dit zou volgens professionals uit de praktijk te maken kunnen hebben met dat er meer financiële middelen zijn om langer door te procederen in de rechtbank.
- Bij bijna de helft van de ouders die deelnamen aan het onderzoek daalde het inkomen na de scheiding.
- Er leek in het onderzoek een trend te bestaan dat vrouwen financieel meer achteruit gingen dan mannen. Terwijl toch vaak andersom wordt gedacht door kinderalimentatie betalende vaders.
- Financiën staat niet in de top 5 van redenen voor de scheiding. Terwijl ik durf te zeggen uit mijn ervaring dat het zeker in de top 5 van oorzaken voor een conflictscheiding staat. Met andere woorden zijn er al redenen genoeg om te gaan scheiden, maar komen er nog meer redenen bij tijdens of na de scheiding waardoor het moeilijker wordt om te blijven communiceren.
De sinds dit jaar bijgewerkte Richtlijn Scheiding van het Nederlands Jeugd Instituut geeft het volgende aan:
- Financiële problemen is een belangrijke risicofactor bij de gevolgen van een scheiding.
- Financiële kennis bij de beroepskracht is zeker nodig.
In de praktijk
Twee ouders melden zich bij ons voor gezamenlijke gesprekken. Ze zijn verwezen door de rechtbank, waarbij de Rechter heeft aangegeven de echtscheidingszaak aan te houden zolang er nog geen fatsoenlijk ouderschapsplan is. En in het ouderschapsplan wordt ook van alles gezegd over de financiën van de kinderen. Ouders zijn namelijk bij wet verplicht om ervoor te zorgen dat hun kinderen niets tekort komen. In het eerste gesprek gaat het meteen over de financiën.
- Het huis moet nog verkocht worden. Maar volgens moeder vraagt vader een veel te lage prijs.
- Vader verweert zich naar moeder met dat hij altijd al heeft moeten betalen voor alles en moeder hem nu wil kaal plukken. Dat heeft ze zelf gezegd toen hij aangaf dat hij wilde scheiden. Moeder ontkent dit gezegd te hebben.
- De inboedel is wel al verdeeld, maar dit ging niet zonder slag of stoot. Het verhaal van ouders doet me sterk denken aan het liedje van Acda en De Munnik. “Cd van jou, Cd van mij.” ‘Gekregen van mijn moeder, dus van mij.’
- Ook de kinderalimentatie die momenteel al betaald wordt door vader is een heikel punt. Volgens vader koopt moeder alleen spullen voor zichzelf van dit geld. Dit concludeert hij omdat de kinderen in kapotte kleding bij vader worden afgezet.
Al met al een pittige situatie waarbij de emoties hoog oplopen in het gesprek.
6 Tips over hoe om te gaan met Financiële Problematiek in gesprekken
- Ga financiële kwesties niet uit de weg, maar zet ze neer als ouderschap en emotioneel probleem.
Durf het over financiën te hebben zoals ze in een ouderschapsplan terug komen. Hier staan namelijk zaken in die de kinderen betreffen. Natuurlijk is er de wereld van financiën die niet direct met de kinderen te maken heeft, maar daar kun je verwijzen naar advocaten of het juridisch loket. Als mensen bij mij zitten, spreek ik ze aan als ouders. En wil ik best met ze praten over het geld.
Maar het is de kunst om achter het geldlaatje te kijken. Daar vind je dus vaak alle emotie die ten grondslag ligt aan waarom ouders er niet over uit komen. Benoem wat je ziet bij de ouder, en vraag wat het met ze doet, en hoe de kinderen hier last van hebben. Probeer deze emoties te vertalen naar goed ouderschap, wat gemakkelijker is dan je denkt.
- Maak onderscheid tussen financiële kwesties rondom de kinderen en die van de ouder zelf.
Vaak zie ik in gesprekken dat de pijn ontstaan is bij de boedelverdeling en de kosten van advocaten. Maar daarna komen de afspraken nog uit het ouderschapsplan. Het helpt ouders om deze zaken gescheiden te houden. Ze komen immers voor de kinderen bij de jeugdhulp. Ken de sociale kaart wel goed rondom financiële kwesties. Dus weet waar je ouders naar kunt verwijzen voor de andere financiële kwesties.
- Durf de Wet neer te zetten.
Ken de Nederlandse wet rondom kinderalimentatie. Weet waarvoor deze ooit in het leven is geroepen. Om ervoor te zorgen dat kinderen niet aan het kortste eind trekken na een scheiding. De wet zegt van alles over betaling van deze vorm van alimentatie. Maar niets over hoe zaken besteedt moeten worden. Het is dus geen Recht of Plicht voor vader uit onze casus om het geld bij moeder te beheren. Wat ook belangrijk is om te weten. Een juridisch bekrachtigd Ouderschapsplan is een wettelijke basis. Maar je mag altijd dit ouderschapsplan aanpassen. Daarvoor hoef je niet opnieuw naar de Rechtbank en kunnen veel kosten bespaard blijven. Echter als het spaak loopt tussen ouders, dan blijven de afspraken uit het bestaande ouderschapsplan juridisch bestaan. Een gang naar de rechtbank is dan een optie, maar deze zal altijd 1. Geld kosten en 2. Een van de ouders teleurstellen. Probeer er dan liever binnen het welzijnskader, de hulpverlening, uit te komen.
- Wordt nieuwsgierig bij uitspraken en onderzoek hoe ze zijn ontstaan.
In het heetst van de strijd worden vaak dingen gezegd die niet helpend zijn. In de casus opent vader de aanval met dat moeder gezegd zou hebben hem kaal te willen plukken. Moeder ontkent dit. Probeer dit moment terug te halen in het gesprek. Vader had net aangegeven te willen scheiden. We vroegen aan moeder wat dit met haar deed. In deze casus kwamen we bij de grote pijn en schok terecht van moeder, die de aankondiging van de scheiding niet had voorzien. Geef erkenning op dat dit heftig was, en geef vader aan dat deze erkenning nodig is om punten bespreekbaar te maken. Pas toen het lukte om vader uit te laten spreken dat het inderdaad een heftige tijd was, kon moeder pas zeggen dat ze inderdaad had gezegd dat ze vader kaal wilde plukken, maar dat dit niet de bedoeling was. Dit punt was vanaf dat moment de wereld uit.
- Weet wat er in Ouderschapsplannen staat.
Natuurlijk weet je nooit helemaal uit de hoofd wat er allemaal in een ouderschapsplan staat. Maar je kunt genoeg voorbeelden vinden van ouderschapsplannen die met voorbeelden zijn ingevuld. Zie de link in het Blog op mijn website www.houdkoers.nl voor een fijn voorbeeld van een Ouderschapsplan gemaakt door Familierechtadvocaten die erkenning hebben van de Vereniging FAS. Dit zijn advocaten die expliciet ook zijn getraind in het omgaan met zaken rondom het ouderschap.
- Let op met Gezamenlijke rekeningen.
Een gezamenlijke kindrekening betekent dat beide ouders op één rekening kunnen waarop maandelijks geld gestort wordt. Van deze rekening kunnen dan kosten van de kinderen betaald worden. Maar bij conflictscheidingen adviseer ik hier altijd op tegen. Er ontstaat zo vaak gedoe over waarom er geld van de rekening is, waar het gepind is, of het wel voor de kinderen besteedt wordt. Kortom, je blijft tegen elkaar aan lopen op die manier.
Mail me gerust over een onderwerp waar je vragen over hebt op info@houdkoers.nl, en dan bekijk ik of ik je vraag terug kan laten komen in een Podcast aflevering. Meer doen met de informatie dan is coaching wellicht iets voor jou of jouw team.