Wat zorgt voor 90% in de gevallen voor een positieve doorbraak bij conflictscheidingen? Mijn ervaring zegt de controle over de eigen emotie. Zo vaak krijgen ouders na een scheiding de opdracht om met elkaar afspraken te maken. Sinds 1998 is het zelfs verplicht om een ouderschapsplan te maken bij scheiding. Maar wat zegt recent onderzoek? Het maken van een ouderschapsplan maakt de kinderen niet gelukkiger en lost ruzie tussen ouders na een scheiding niet op.
Ik heb een hele tijd geprobeerd om controle over het conflict tussen ouders te krijgen door kwalitatief goede afspraken te maken. Als er afspraken zijn komt er immers rust, en kun je als het nodig is ouders vast pinnen op het niet nakomen van een afspraak. En het liefst allemaal op papier zodat er ook bewijs is van de afspraken. Vele ouders in conflict menen dat hier de oplossing ligt. Echter niets is minder waar. Het is zelfs frustrerend te zien hoe weinig het nog gaat over de kinderen in een conflictscheiding. In plaats daarvan wordt tijd met het kind gezien als een recht van de ouder, en moet deze tijd evenredig verdeeld worden tussen de ouders. Allemaal conflictverhogend. En als hulpverlener moet je naar mijn idee de volgende overtuiging hebben: “Ik zal niets doen wat de strijd verhoogd!”
Maar wat dan wel te doen als je vast zit. Advies richting een juridisch traject levert vaak alleen maar meer conflict op. Een antwoord is te vinden binnen de psychologie achter het conflict. Het volgende SVS-model helpt hierbij.
- (EMOTIONELE) STAAT
- VERHAAL
- STRATEGIE
Mensen in conflict zijn emotioneel verlamd. Het cortisol-hormoon stijgt en je ervaart stress. Je brein reageert met drie mogelijkheden: Vluchten, Vechten of Bevriezen. Dus de eerste stap is dit cortisol-hormoon onder controle krijgen. Ik zie ouders in conflictscheiding echter bijna altijd gaan voor de Strategie. Er wordt direct gekeken naar ‘Hoe’ dit probleem op te lossen. Maar hier komt niet direct een antwoord op, en de stress verhoogt, en daarmee het conflict. Jouw emotionele staat staat nog onder hoogspanning. Je kan nog helemaal niet probleemoplossend bezig zijn als je in staat bent van Vluchten, Vechten of Bevriezen. Je staat letterlijk in overlevings-stand, en dan is alles in de kern mogelijk bedreigend.
De volgorde zoals hierboven beschreven is de Koers naar verbetering. Dus eerst ga je na wat je voelt. Waarom je dat voelt, en welke boodschap deze emotie je geeft. Zo zal boosheid je de boodschap geven dat een belangrijke waarde van jou overtreden is. Zo geeft verdriet de boodschap dat je iets nog niet verwerkt hebt. Wantrouwen geeft aan dat iets vaker fout is gelopen in jouw gedachte.
Emoties zijn geen representatie van de werkelijkheid. Het is de betekenis die je geeft aan een kwestie. Maar door er juist bij stil te staan en nieuwsgierig te worden naar wat iemand voelt bij het conflict, zakt het conflict eerder dan dat je het meteen probeert op te lossen. Een hulpverlener dient nieuwsgierig te worden naar deze emoties bij ouders.
Het is niet de inhoud van de kwestie die je bespreekt die belangrijk is …
maar de Betekenis die iemand aan deze kwestie geeft
Dennis Buchholtz
Vraag naar het verhaal zoals deze ouder het ervaren heeft. Natuurlijk zegt de andere ouder dat het verhaal helemaal niet zo ligt. Maar jij, beste collega hulpverlener, kunt het voorbeeld zijn door nieuwsgierig te zijn met compassie. Er is namelijk geen ‘Waarheid’. Er is wel ieders waarheid. In die zin doen we dus wél aan waarheidsvinding … de waarheid van elke persoon aan tafel. En dat is het verhaal van iemand.
En achter negatieve emoties zitten ook vaak overtuigingen die zijn gebaseerd op het verhaal wat ouders steeds weer tegen zichzelf vertellen. Zo heb ik een ouderpaar begeleid waarbij de vader bij de scheiding heeft gezegd: “Ik maak je helemaal kapot, en zorg ervoor dat je de kinderen nooit meer te zien krijgt.” Deze mensen hadden al talloze jaren juridische strijd geleverd en al bakken vol geld naar advocaten gedragen. Moeder blokkeerde in de gezamenlijke gesprekken alle voorstellen van vader. Pas in individuele gesprekken met moeder kwam naar boven dat vader bovenstaande had gezegd. In individueel gesprek met vader is dit aangekaart. Vader gaf toe dit gezegd te hebben en zich hier nog steeds erg voor te schamen. Vader heeft dit onder begeleiding kunnen zeggen tegen moeder, wat erg lastig was omdat hij kwetsbaar moest zijn. Maar moeder schoot bij elke poging tot contact door vader in haar Cortisol-High en was bang dat hij haar ‘kapot zou maken’. Toen vader aangaf zich te schamen voor deze uitspraak brak de dikke jarenlang opgebouwde laag van ijs. Daarna gingen de gesprekken veel beter.
Dus….. Elke keer als je vast zit met ouders in conflict. Begin bij de emotionele staat. Leg uit dat mensen gevangene zijn van hun emoties. Ben nieuwsgierig met compassie. Zie de ouder achter het lelijke gezicht van het conflict. Vraag naar het verhaal, en probeer uit te vissen welke overtuiging hierdoor gevormd is. En ga dan pas over op strategie voor de oplossing van het probleem.
Wil je meer weten hoe grip te krijgen op zulke moeilijke gesprekken. Wellicht kan ik jou of je team helpen middels coaching.